Josef Redlich, rakouský ministr z Hodonína

16. červen 2017

Ve výročí týdne se budeme věnovat významnému právníkovi a politikovi z řad moravských Němců Josefu Redlichovi. Narodil se 18. června 1869 v Hodoníně v bohaté velkostatkářské a podnikatelské rodině Redlichů. Ti patřili k asimilovaným Židům, kteří se hlásili k moravským Němcům.

Josef byl bystré dítě, od mala se zajímal o historii, ale i politiku. Podle svých vzpomínek prý už na základní škole četl pravidelně noviny. Když skončil základní vzdělání, odešel na gymnázium do Vídně. Tři roky docházel na gymnázium v Taborstrasse, pak přestoupil na elitní Akademické gymnázium, které navštěvovali mladíci z předních vídeňských rodin. Josef Redlich tu získal kontakty důležité pro jeho další život.

Po maturitě studoval právo a historii na univerzitách ve Vídni, Lipsku a Tübingenu. Po absolvování pracoval na místodržitelství v Brně, pak se vrátil do Vídně, kde získal místo praktikanta u zemského soudu, později působil v advokátních kancelářích. Zabýval se právní vědou a historií práva.

V roce 1907 se Redlich stal profesorem těchto věd na vídeňské univerzitě a pak vyučoval také na vídeňské technice. Už od dob studií byl politicky aktivní. Byl členem debatních kroužků, přispíval do novin. Zabýval se volební reformou, ale i národnostními otázkami. Mezi jeho blízké přátele patřil například zakladatel sionismu Theodor Herzl, který chtěl s Redlichem založit sionistický kulturní salon.

Od roku 1906 až do konce Rakousko-Uherska byl poslancem Moravského zemského sněmu za Německou pokrokovou stranu. Od roku 1907 byl Redlich také poslancem Říšské rady, kde usedal ve frakci Německého národního svazu. Patřil k činorodým poslancům. Stal se například členem Výboru pro bosenské záležitosti a podílel se na zvládnutí krize, kterou způsobila anexe Bosny a Hercegoviny.

Ve Vídni byl v kontaktu také s mnoha představiteli českého politického života, především Tomášem Garriguem Masarykem. Mimochodem dědečkovi Josefa Redlicha Nathanovi Redlichovi i se někdy říká, že byl biologickým otcem TGM.

Pár týdnů před koncem rakousko-uherské monarchie se Josef Redlich stal ministrem financí Předlitavska. Po válce se vrátil k práci na univerzitě. Mezi roky 1926 a 1934 odjedl do USA, aby tu přednášel na Harvardově univerzitě.

Do roku 1936 zastupoval Rakousko jako soudce u Mezinárodního soudního dvora v Haagu a v roce 1931 byl krátce rakouským ministrem financí. Zemřel v roce 1936 ve Vídni.

Im Jubiläum der Woche erinnern wir an den Mährer Josef Redlich, einen bedeutenden Rechtsanwalt und Politiker. Redlich wurde am 18. Juni 1869 in Göding in eine reiche Gutsbesitzfamilie geboren. Die gehörte zu assimilierten Juden, die sich zu den Deutschen in Mähren meldeten. Josef war schon von klein auf sehr munter und interesseierte sich schon sehr früh um die Geschichte und Politik. Nach seinen Erinnerungen las er schon in der Grundschule regelmäßig Zeitungen. Nach der Grundschule ging er nach Wien um dort am Gymnasium zu studieren. Drei Jahre in der Taborstraße, später am Eliten Akademischen Gymnasium, welches junge Männer aus prominenten Wiener Familien besuchten.

Josef Redlich konnte hier wichtige Kontakte für sein weiteres Leben gewinnen. Nach dem Abitur studierte er Jura und Geschichte an den Universitäten in Wien, Leipzig und Tübingen. Nach dem Abschluss des Studiums arbeitete er an der „Statthalterei für das Kronland Mähren.“ Danach ging er zurück nach Wien, wo er Praktikant am Landesgericht war und später wirkte er in verschiedenen Anwaltskanzleien. Er widmete sich der Jura-Wissenschaft und Rechtsgeschichte. Im Jahre 1907 wurde er zum Professor dieser Wissenschaften an der Wiener Uni ernannt und lernte auch an der „Technischen Hochschule Wien.“

Schon in seiner Studienzeit war Redlich politisch aktiv. Er war Mitglied von Diskussionsrunden und schrieb in die Zeitungen. Redlich widmete sich der Wahlreform und ethnischen Fragen. Zu seinen engen Freunden gehörte z.B. der Gründer des „Zionismus“ Theodor Herzl, der mit ihm einem „Zionistischen kulturellen Salon“ gründen wollte. Seit 1906 bis zum Ende der „Österreich-Ungarischen Monarchie“ war Redlich Abgeordnete des Mährischen Landtages für die „Deutsche Fortschrittspartei.“ Seit 1907 war er auch Reichsrat-Abgeordneter, in dem er in der Fraktion des „Deutschen Nationalverbandes“ saß. Redlich gehörte zu sehr aktiven Abgeordneten: er war z.B. Mitglied des „Ausschusses für Bosnien-Angelegenheiten“ und beteiligte sich an der Meisterung der Krise, die die Annexion von Bosnien und Herzegowina verursachte.

In Wien war Josef Redlich im Kontakt auch mit mehreren Repräsentanten des tschechischen politischen Lebens, vor allem mit Tomáš Garrigue Masaryk. Übrigens: über den Großvater Josefs Redlichs Nathan Redlich wird manchmal behauptet, dass er der biologische Vater vom Tomáš Garrigue Masaryk war. Einige Wochen vor dem Kriegsende wurde Redlich zum Finanzminister von Cisleithanien ernannt. Nach dem Kriegsende ging er zurück an die Universität. In den Jahren 1926 bis 1934 unterrichtete er an der „Harvard-Universität“ in den USA. In den Jahren 1936 bis 1937 vertrat er Österreich als Richter beim „Internationalen Gerichtshof in Den Haag“ und im Jahre 1931 war er kurz Finanzminister von Österreich. Josef Redlich starb am 11. November 1936 in Wien.

Spustit audio